Pieter Fritz is Product Manager Duurzaamheid bij Berkvens Deursystemen en Michael Bol, architect bij Buro Kade. Voordat we starten: jullie willen samenwerken met de hele bouwketen en dragen daarom de Brabantse Aanpak Circulair Bouwen een warm hart toe. Wat is jullie rol in de keten van Circulair Bouwen precies? En waar zijn jullie onderscheidend in?

Michael: ‘Wij zijn een architectenbureau, dus we staan heel vaak aan het begin van een traject of zijn soms zelf de initiatiefnemer. We staat dus vaak aan de basis van het ontwerp van een gebouw. En proberen de juiste producten te kiezen. In die zin vind ik dat architecten een centrale rol kunnen claimen in het bouwproces. En daarmee ook de opdrachtgever kunnen meenemen in het maken van de juiste keuzes.’

Pieter: ‘Wij zijn in dit geval een leverancier binnen een bouwproject. Als producent zitten wij relatief laat in de keten. Voor het thema circulariteit maakt dat op zich niets uit, maar ik denk wel dat wij als producent en leverancier van bouwmaterialen een verantwoordelijkheid hebben. Want alles wat je aan reststroom hebt, mag geen schade voor mens en milieu hebben.’

Michael: ‘Hier zie je ook het verschil in onze werkgebieden. Daarom is het voor producenten zoals jullie verstandig om vroegtijdig bij ons aan tafel te zitten, zodat deze in onze basis wordt meegenomen.’

Dilemma 1

Als keten alleen kun je de wereld niet verbeteren, ook de rest van Brabant moet om.

Pieter: ‘Als je echt impact wilt maken met circulariteit, moet je oplossingen zoeken. Bijvoorbeeld met het zo hoog en waardig mogelijk inzetten van reststromen. Hetzij bij je eigen organisatie of ergens anders in de regio. Maar in veel gevallen is het erg lastig. Ik denk wel: hoe decentraler, hoe beter. Is een grote en lange keten de enige oplossing om afval te reduceren? Dan is dat natuurlijk altijd beter dan het niet doen. Als iedereen in Brabant elkaar daarin beter weet te vinden, is dat natuurlijk helemaal top!’

Michael: ‘Circulariteit is echt een ketenontwikkeling en daar heb je natuurlijk de hele keten voor nodig. Wij proberen in een zo breed mogelijke keten het verschil te maken. Als iedereen vanuit de hele keten anders naar deze materie gaat kijken  en andere waarden stellen, moet dit gewoon lukken.’

Dilemma 2

Het is niet mogelijk om in hoog tempo voor alles milieuvriendelijk materiaal te gebruiken, zoals gerecycled plastic. Daar is de productiecapaciteit niet op berekend.

Pieter: ‘Het is niet alleen de beschikbaarheid van materiaal, maar ook de kwaliteit en veiligheid van grondstoffen. Denk hierbij aan de techniek, engineering en certificering. Willen wij een brandwerende binnendeur bewerken, wat doet dat dan met de certificering van de brandwerendheid?’

Michael: ‘Voor mij is de grootste uitdaging om samengestelde producten toe te passen. Op productniveau doen fabrikanten zeker hun best. Maar om circulair of biobased materiaal toe te passen, moet alles opnieuw gecertificeerd worden. En dat is ‘a hell of a job’.’

Pieter: ‘Eens, je moet ergens beginnen. Daar ligt voor ons als producent ook de uitdaging. Je kan heel lang blijven engineeren om de perfecte samenstelling bij elkaar te brengen. Maar aan het einde moet je gewoon heel praktisch zijn en gewoon gaan knutselen.’

Michael: ‘Het allerbelangrijkste is dat je die stap gewoon gaat zetten. Uiteindelijk moeten wij ook namens onze opdrachtgever deze eisen stellen, zoals producten met een productpaspoort. Als je die niet hebt, val je bij de eerste en beste aanbesteding af.’

Pieter: ‘Daarom is het juist belangrijk om samen met de opdrachtgever te kijken hoe je die lat hoog kunt leggen, zodat je het ook bij de markt kan afdwingen.’

Michael: ‘Precies dat! Met ons bureau hebben we de afgelopen jaren veel kennis vergaard op dit gebied. We nodigen vaak producenten uit, en bij deze jullie ook Pieter, om in gesprek te gaan over het inzetten van de juiste producten. Wij nemen circulaire producten al standaard op, zodat onze opdrachtgever op een zo laagdrempelige manier met deze producten in aanraking komt. Wij wijken pas van deze standaard af als het qua planning of financieel net haalbaar is.’

Dilemma 3

Voor vergaande oplossingen om producten en aanpak te verduurzamen zijn ook veranderingen nodig in regelgeving.

Michael: ‘Wat mij betreft hoeft er geen regelgeving aangepast te worden. Het is duidelijk welke prestatie van een product wordt geëist. De combinatie van nieuwe materialen met  wet- en regelgeving maakt het vaak wel lastig. Ik loop regelmatig tegen het probleem aan dat ik weinig data van een product heb. Zo blijf ik mij verbazen over het feit dat er nieuwe gevelsystemen worden gemaakt, waarbij alleen materiaaleigenschappen van het product zelf bekend is en niet in de toegepaste vorm. Hierdoor heb ik geen complete informatie. Ik zou graag willen dat de overheid een norm of berekeningsmethode vaststelt, zodat we appels met appels kunnen vergelijken. Dat is nu echt een drama.’

Pieter: ‘Ja precies, je moet gewoon een eerlijk vergelijk hebben. Want hoe ga je een norm maken, waardoor je altijd kiest voor de juiste materialen?’

Dilemma 4

De verdienmodellen om circulair te werken zijn op dit moment alleen weggelegd voor bedrijven die al vermogend zijn.

Michael: ‘Daarmee ben ik het oneens, want dit hoeft geen geld te kosten. Je moet een slim gebouw maken en zo slim ontwerpen dat dit geen issue wordt. Het kan natuurlijk wel voorkomen dat je soms concessie moet doen.’

Pieter: ‘Als je puur kijkt naar de kostprijs van een product, ben ik het ook oneens met deze stelling. Voor ons is het erg afhankelijk van wat de economische en technische levensduur van een product is. Maar ook wat de financiële impact op het project zelf is. Het is een kwestie van de keten goed organiseren en zorgen dat je het schaalbaar kan maken. Dan krijg je het businessmodel wel op orde.’

Dilemma 5

Het spanningsveld tussen circulariteit en kwaliteit is te groot. Want, bijvoorbeeld: welke gebruiksduur is reëel?

Michael: ‘Ik kan dit niet beoordelen, maar wat mij betreft is dit dezelfde kwaliteit of zelfs een hogere kwaliteit. Voor jou Pieter zal dit ongetwijfeld lastiger zijn.’

Pieter: ‘Op het moment dat je andere materialen inzet, hebben deze ook allemaal andere eigenschappen. In eerste instantie moet je op zoek naar beter materiaal met dezelfde eigenschappen. Mocht dat lastig zijn, moet je kijken of je het op een andere manier kan samenstellen en daarmee dezelfde kwaliteit kan behouden.’

Michael: ‘Daarover wil ik graag een keer met jou in gesprek, Pieter. Want waarom moet een deur dezelfde kwaliteit leveren, als deze uit andere materialen is ontwikkeld? Waarom accepteer ik bijvoorbeeld niet een deur die minder krasvast is, als deze uit biobased materialen bestaat?’

Tegen welke dilemma’s lopen jullie nog meer aan en willen jullie aan andere duo’s voorleggen?

Pieter: ‘Ik ben heel benieuwd welke toegevoegde waarde een woningcorporatie heeft bij het toepassen van circulariteit.’

Michael: ‘Ik loop vaak met het dilemma in hoeverre circulariteit meetbaar kan worden gemaakt in een aanbestedingsdocument. Dus niet een beschrijving van de visie op circulariteit, maar echt meetbaar maken. We kunnen het natuurlijk niet alleen. Maar bij iedere opgave die we met ons bureau aangaan, leg ik de lat erg hoog. Ik heb ook niet de illusie dat we de wereld kunnen verbeteren, maar wel dat we binnen onze eigen organisatie voldoende kennis en knowhow kunnen verkrijgen om zo veel mogelijk stappen te zetten voor een opdrachtgever. Gevraagd als ongevraagd.’

Ook aansluiten bij de Brabantse Aanpak Circulair Bouwen?

De Brabantse Aanpak Circulair Bouwen wil van circulair bouwen geen rariteit, maar een formaliteit maken. Daarom werken we in een keten waar onder andere aannemers, architecten, inkopers, overheid, opdrachtgevers en bouwbedrijven samenkomen om elkaar verder te brengen. Bouw je in Brabant? Dan ben je een onmisbare partner.

Voor vragen neem contact op met:
aartsma@squarewise.com